Gemeentebestuur versie 2019: wat u zeker moet weten.

Een nieuw decreet over het lokaal bestuur.

Vanaf 1 januari 2019 verandert er een en ander in het gemeentelijk bestuur. Niet alleen treden dan de nieuw verkozenen aan, maar de spelregels zijn veranderd. Wie echt alles wil weten, kan het Belgisch Staatsblad 15/2/2018 (Numac 2018030427) erop nalezen. Ik verzeker u, saaie (en lange) lectuur. Daarom bespreken we hieronder kort de belangrijkste wijzigingen.

Een deel van dit artikel is rechtstreeks gekopieerd uit het Staatsblad. De rest is eigen commentaar.

De belangrijkste nieuwigheid is de fusie tussen gemeente en OCMW.

Naast de besparingen die dit oplevert in zitpenningen, is het vanaf nu niet meer mogelijk dat gemeente en OCMW een totaal verschillende visie hebben. Het zijn immers dezelfde mensen die in de twee organen zitten. Dat kan leiden tot een efficiënter en consistenter beleid. Alleszins geen ruzie meer, of ze moeten ruzie maken met zichzelf.

Hoewel we toch nog aan 6 schepenen kunnen geraken, heeft die zesde schepen toch een speciaal karakter, en zullen de bevoegdheden van de huidige zes schepenen moeten worden herverdeeld over vijf schepenen. In Zele is dat een kwalijke zaak.

Zele is koploper in het aantal lijsten dat aan de verkiezingen deelneemt, zeker wanneer je dat afzet tegenover het aantal kiezers. Dat betekent dat de zetels over veel partijen worden verdeeld, en dat het zeer moeilijk wordt een meerderheid te vormen. Er zullen weer veel partijen nodig zijn om een meerderheid te vormen. En elke deelnemende partij zal een schepen willen. Zo een college van burgemeester en schepenen met 5 schepenen van verschillende partijen staat altijd zwak. En dat is spijtig voor de Zelenaar. Want dan moet een burgemeester weer zes jaar op eieren lopen, en moet zich meer bezighouden met compromissen te sluiten dan te besturen.

Zelfs een kartelvorming vermindert het aantal lijsten niet echt. Na de verkiezingen kunnen die nog altijd hun eigen weg gaan, en als aparte partijen optreden.

Wil u een krachtdadig bestuur?

Enkel indien de Zelenaar meer stemt op de grotere partijen, en een meerderheid kan worden gevormd met twee, maximum drie partijen, kunnen we een krachtdadig bestuur krijgen. Anders is het een bestuur van zwakke compromissen. Hoe verdienstelijk de kleinere spelers ook zijn.

Hieronder overlopen we hoe de verschillende organen er zullen uitzien. Wat verdwijnt en wat verschijnt.  En u mag gerust opmerkingen geven of vragen stellen.

 

De gemeenteraad.

Voor Zele met tussen de 20.000 en 24.999 inwoners bestaat de gemeenteraad, burgemeester en schepenen inbegrepen, uit 27 leden. Daar verandert er niets.

De schepenen en de burgemeester zijn gemeenteraadsleden. Behalve in uitzonderlijke gevallen. In Zele moeten we enkel onthouden dat niet alle schepenen van hetzelfde geslacht mogen zijn. Daarover later meer.

De installatievergadering van de nieuwe gemeenteraad vindt plaats op één van de vijf eerste werkdagen van januari 2019.

Op deze installatievergadering leggen de nieuw verkozen gemeenteraadsleden de eed af. Wie niet de eed aflegt, of wie afwezig is, wordt geacht afstand te hebben gedaan van zijn mandaat.

Daarna wordt de voorzitter van de gemeenteraad verkozen. Hiervoor wordt een kandidaat voorgedragen die minstens de handtekening kreeg van de helft der verkozen gemeenteraadsleden en bovendien moet minstens de helft van de verkozenen op zijn eigen lijst getekend hebben.

Indien er geen akte van voordracht is, of indien ze niet ontvankelijk wordt verklaard wordt er een stemming gehouden.

Officieel is de burgemeester dus niet noodzakelijk de voorzitter van de gemeenteraad. Dat kan een ander lid van de gemeenteraad zijn. Maar meestal zal de nieuwe meerderheid diegene voordragen die ze daarna als burgemeester zullen aanstellen.

Het college van burgemeester en schepenen.

Zele heeft 5 schepenen. Dat is er één minder dan nu het geval is. Maar er kan nog een schepen bijkomen.

Normaliter worden de schepenen verkozen verklaard op basis van een akte van voordracht. Indien er zo geen akte is, of indien de akte niet ontvankelijk is, wordt er gestemd.

Als na de verkiezing van de voorzitter van het bijzonder comité voor de sociale dienst (zie verder) blijkt dat hij nog geen lid was van het college van burgemeester en schepenen, wordt hij van rechtswege vanaf zijn eedaflegging, als schepen toegevoegd aan het college van burgemeester en schepenen.

Het college van burgemeester en schepenen bestaat uit personen van verschillend geslacht. Als dat niet het geval is (in het geval van aanduiding van de schepenen via stemming), wordt één schepen vervangen door een persoon van het andere geslacht. Dat kan ertoe leiden dat iemand schepen wordt die niet werd verkozen tot gemeenteraadslid. Het zou ons te ver leiden om dat volledig uit te leggen. Maar indien je als vijfde schepen wordt verkozen, en de andere vier zijn allemaal mannen, dan moet je plaats ruimen voor een vrouw. In de teksten wordt alleen gesproken over verschillend geslacht. Ik vraag mij af of die man nog gauw zijn geslacht kan laten veranderen. Tegenwoordig lijkt dat eenvoudig te kunnen bij de dienst bevolking. Ik verschiet van niets meer.

Dolle pret!

Stel u voor dat één van onze huidige mannelijke schepenen moet aangesproken worden met mevrouw de schepen.  Het is een leuke oefening om te doen. Bij voorkeur aan de toog.

Weer serieus.

De burgemeester zit het college van burgemeester en schepenen voor, en opent en sluit de vergaderingen.

De besluiten worden genomen bij volstrekte meerderheid van stemmen.
In het eerste lid wordt verstaan onder volstrekte meerderheid van de stemmen: meer dan de helft van de uitgebrachte stemmen, onthoudingen niet meegerekend.

De burgemeester.

De burgemeester wordt op analoge wijze als de schepenen voorgedragen aan de provinciegoeverneur.

Inkantelen.

Tot zover zijn er (buiten het aantal schepenen) niet zo’n grote wijzigingen. De belangrijkste wijziging gaat over de fusie van gemeente en OCMW. Het OCMW fuseert met de gemeente. Met een deftig woord: de inkanteling van het OCMW in de gemeente.

Er komt een “ raad voor maatschappelijk welzijn” en die raad bestaat uit dezelfde leden als de gemeenteraad.

De voorzitter van de gemeenteraad is van rechtswege de voorzitter van de raad voor maatschappelijk welzijn. En de raad voor maatschappelijk welzijn vergadert onmiddellijk aansluitend aan de gemeenteraad.

De leden van de raad voor maatschappelijk welzijn ontvangen ten laste van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn alleen presentiegeld voor hun aanwezigheid op de vergadering van de raad voor maatschappelijk welzijn als die vergadering niet aansluit op de vergadering van de gemeenteraad. De Vlaamse Regering stelt een lijst op van vergaderingen die voortvloeien uit de mandaatsverplichtingen van de leden voor wie de raad voor maatschappelijk welzijn bij reglement kan bepalen dat presentiegeld wordt verleend.

Heel concreet: de huidige OCMW-raad verdwijnt, de gemeenteraadsleden krijgen er een vergadering bij, en moeten meer werken voor hun presentiegeld.

De raad voor maatschappelijk welzijn kan bij reglement zijn bevoegdheden overdragen aan het vast bureau. Een aantal bevoegdheden zijn hier echter van uitgesloten.

Het vast bureau.

De burgemeester is van rechtswege de voorzitter van het vast bureau en zijn de schepenen van rechtswege de leden van het vast bureau.

Het vast bureau is zeer vergelijkbaar met het college van burgemeester en schepenen.

Het bijzonder comité voor de sociale dienst.

Dit is een nieuw gegeven. Het bijzonder comité voor de sociale dienst is bevoegd voor individuele dossier inzake toekenning van tegemoetkomingen zoals leefloon. Eigenlijk wat vroeger werd gedaan in de geheime vergaderingen van de OCMW-raad.

In Zele bestaat het bijzonder comité voor de sociale dienst uit acht leden, exclusief de voorzitter.

De voorzitter wordt verkozen via een procedure vergelijkbaar met die van de schepenen. De kandidaat voorzitter moet voorzitter of lid zijn van het vast bureau of lid zijn van de raad voor maatschappelijk welzijn. Indien deze voorzitter nog geen schepen is, wordt hij als zesde schepen toegevoegd aan het college van burgemeester en schepenen, en dus ook aan het vast bureau.

Het aantal mandaten als lid van het bijzonder comité wordt verdeeld over de lijsten die aan de verkiezingen hebben deelgenomen (of een combinatie ervan). Dit gebeurt door het aantal mandaten (Zele=8) te delen door het aantal zetels in de raad voor maatschappelijk welzijn (Zele=27). Dit quotiënt ( 0,2962 voor Zele) wordt vermenigvuldigd met het aantal zetels dat een lijst (of combinatie van lijsten) heeft behaald.  Het getal voor de komma van dit product geeft het aantal rechtstreeks verkozenen. Bijvoorbeeld 4 zetels in de raad geven recht op één mandaat (0,2962 x 4= 1,18).

De niet-rechtstreeks verworven zetels worden toegekend in afnemende volgorde van de decimalen van het resultaat van de bewerking.

Het bijzonder comité bestaat uit personen van verschillend geslacht. Indien dit na de verkiezing niet zo is, moet het oudste lid zijn functie afstaan aan een persoon van het andere geslacht.

Of, ik kan het niet laten, transgender worden. Voor de liefhebbers van woordspelingen: zijn lid afstaan om lid te blijven.

 

De gemeenteraad en de raad voor maatschappelijk welzijn stellen het gezamenlijk organogram van de diensten van de gemeente en van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn vast.
Het organogram geeft de organisatiestructuur van de diensten van de gemeente en van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn weer, duidt de gezagsverhoudingen en de functies aan waaraan het lidmaatschap van het managementteam is verbonden.

De algemeen directeur, de adjunct-algemeen directeur en de financieel directeur.

Er zijn in elke gemeente een algemeen directeur en een financieel directeur die zowel van de gemeente als van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn dat de gemeente bedient, ten dienste staan.
In gemeenten met meer dan 60.000 inwoners kan een adjunct-algemeen-directeur worden aangesteld. Zele heeft dus enkel een algemeen directeur en een financieel directeur. Deze ambten worden uitgeoefend door personeelsleden van de gemeente.

De algemeen directeur staat in voor de algemene leiding van de diensten van de gemeente en van de diensten van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn.
Hij staat aan het hoofd van het personeel van de gemeente en van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn en hij is bevoegd voor het dagelijkse personeelsbeheer.

De algemeen directeur rapporteert aan het college van burgemeester en schepenen, aan het vast bureau en aan het bijzonder comité voor de sociale dienst.

De algemeen directeur vervangt dus de huidige gemeentesecretaris en de OCMW secretaris.

De financieel directeur is de vroegere ontvanger, zowel van gemeente als van OCMW.

 

 

Indien u hier gekomen bent, proficiat, want eigenlijk is dit saaie materie. In de loop van de volgende maanden hopen we sappiger verhalen te brengen. Maar deze tekst is vooral bedoeld om iedereen te laten weten dat er iets verandert. Voor gedetailleerder zaken, verwijzen wij graag naar het staatsblad of google eens “decreet lokaal bestuur”.